در این مطلب سعی خواهیم کرد به سوالات شما درباره بیماری گلوکوم یا آب سیاه پاسخ دهیم. توجه داشته باشید گلوکوم مهم ترین عامل نابینایی در جهان است و به همین دلیل تشخیص و درمان به موقع آن اهمیت دارد.
گلوکوم یا آب سیاه چیست و چگونه ایجاد می شود؟
گلوکوم یا آب سیاه به بیماری ای گفته می شود که طی آن عصب بینایی در اثر عواملی مانند افزایش فشار داخل چشمی (یا به اختصار فشار چشم) آسیب می بیند. از آنجا که عصب بینایی وظیفه انتقال اطلاعات بینایی به مغز را برعهده دارد، آسیب آن (به تدریج) موجب نقص میدان بینایی می شود و در صورتی که بیماری درمان نشده و پیشرفت کند در نهایت می تواند به نابینایی کامل منجر گردد.
در بعضی موارد عامل ایجاد گلوکوم قابل تشخیص است مانند ضربه به چشم، بعضی از اعمال جراحی چشم و بسته شدن زاویه چشم، اما در بسیاری از موارد گلوکوم یک بیماری با علت ناشناخته است و عوامل ژنتیک و محیطی فراوانی در ایجاد آن دخیل هستند.
گلوکوم زاویه باز و زاویه بسته چه تفاوتی با هم دارند؟
گلوکوم را می توان به دو دسته، زاویه باز و زاویه بسته تقسیم کرد. خوب است شما هم بدانید که زاویه چشم به بخشی از چشم گفته می شود که بین عنبیه (بخش رنگی چشم) و قرنیه (بخش شفاف چشم) قرار گرفته است. به طور معمول در ناحیه جلویی چشم مایعی شفاف در حرکت است؛ این مایع در داخل چشم تولید می شود و از زاویه چشم خارج می شود. در صورتی که زاویه چشم دچار آسیب شده یا بسته شود، این مایع قادر به خروج از چشم نیست و موجب افزایش فشار داخل چشم و بروز گلوکوم می شود.
در بیشتر موارد، بیماران با گلوکوم از نوع زاویه باز روبرو می شوند، اما گروهی از بیماران نیز دچار تنگی یا بسته بودن زاویه چشم هستند.
چگونه از وجود بیماری آب سیاه آگاه شوم؟
این سه علامت را بررسی کنید:
- گلوکوم مادرزادی: که با نشانه هایی از قبیل سفیدی قرنیه، اشک ریزش، ترس از نور و بزرگی چشم ظاهر می شود.
- گلوکوم زاویه باز: در اغلب موارد بروز گلوکوم زاویه باز (و همچنین گلوکوم زاویه بسته) مزمن، بیمار متوجه وجود گلوکوم نمی شود مگر اینکه بیماری بسیار پیشرفت کند و اختلال در میدان بینایی ایجاد شود.
- گلوکوم زاویه بسته حاد: این بیماری با علائم حاد کاهش دید در چشم، اشک ریزش، ترس از نور، دیدن هاله و رنگین کمان اطراف نورها، تهوع و استفراغ بروز می کند. در چنین شرایطی، بیمار باید به صورت اورژانس به چشم پزشک مراجعه کرده و تحت درمان فوری قرار گیرد.
در اغلب موارد، معاینه کامل بالینی شامل اندازهگیری فشار داخل چشم، معاینه زاویه چشم، بررسی نمای عصب بینایی و تست میدان بینایی برای تشخیص گلوکوم کافی است؛ ولی در بعضی موارد خاص نیاز به انجام تست های دیگر مانند تصویربرداری از سر عصب بینایی و شبکیه نیز وجود دارد.
چگونه گلوکوم درمان می شود؟
در روند بیماری گلوکوم، عصب بینایی به تدریج آسیب می بیند و سلول های عصبی موجود در آن دچار مرگ تدریجی می شوند. هنگامی که گلوکوم تشخیص داده می شود برای بخشی از الیاف عصب چشم که از بین رفته است درمانی (در حال حاضر) وجود ندارد. هدف اصلی از درمان گلوکوم، جلوگیری از پیشرفت بیماری و حفظ دید باقی مانده برای انجام امور زندگی عادی بیمار است.
در اغلب موارد به جز گلوکوم مادرزادی و گلوکوم های زاویه بسته، درمان با قطره های چشمی آغاز می شود و در صورتی که گلوکوم با درمان دارویی کنترل نشود، باید درمان های دیگر مانند استفاده از لیزر یا سایر اعمال جراحی انجام پذیرد.
در گلوکوم مادرزادی و گلوکوم زاویه بسته اغلب نیاز به یکی از روشهای جراحی گلوکوم وجود دارد که نوع آن را چشم پزشک بر حسب شرایط بیمار انتخاب می کند.
نکته: بررسی سالانه چشم، توسط چشم پزشک، عامل مهمی در تشخیص زود هنگام گلوکوم و سایر بیماری های چشمی است.
