داشتن چشمهایی که به درستی با یکدیگر همتراز نیستند، مشکلی است که نه تنها ظاهر فرد را تحت تأثیر قرار میدهد، بلکه میتواند به بینایی و درک عمق نیز آسیب برساند. این وضعیت که به آن انحراف چشم یا استرابیسم میگویند، به خصوص در کودکان شایع است. بسیاری از افراد برای درمان این مشکل به عمل جراحی روی میآورند و نتیجه آن اغلب موفقیتآمیز است. اما نگرانی اصلی زمانی شروع میشود که فرد با برگشت انحراف چشم بعد از عمل مواجه میشود. اینجاست که این سوال اساسی مطرح میشود: "علت برگشت انحراف چشم بعد از عمل چیست؟" در این مقاله، به بررسی این دلایل، راههای پیشگیری و همچنین راهکارهای درمانی و حتی درمانهای خانگی خواهیم پرداخت تا شما با آگاهی کامل در مسیر درمان قدم بردارید.
درمان خانگی انحراف چشم
اگرچه درمان خانگی انحراف چشم نمیتواند جایگزین روشهای درمانی پزشکی باشد، اما میتواند به عنوان یک مکمل برای تقویت عضلات چشم و بهبود عملکرد آنها مورد استفاده قرار گیرد. این تمرینات باید با مشورت و تأیید چشمپزشک انجام شوند. در جدول زیر، برخی از این تمرینات ساده و موثر معرفی شدهاند:
تمرین |
توضیحات |
تمرین با مداد |
مداد را در فاصله حدود ۳۰ سانتیمتری از بینی خود نگه دارید و روی نوک آن تمرکز کنید. به تدریج مداد را به سمت بینی خود نزدیک کنید تا زمانی که تصویر آن تار شود. این کار را ۱۰ بار تکرار کنید. |
تمرین با توپ |
یک توپ را در مقابل خود نگه دارید و با نگاه کردن به آن، آن را به آرامی به سمت راست و چپ حرکت دهید. این کار به تقویت عضلات خارجی چشم کمک میکند. |
تمرین با انگشت |
انگشت اشاره خود را در مقابل صورت نگه دارید و روی آن تمرکز کنید. سپس نگاه خود را به شیئی دورتر در اتاق منتقل کنید و دوباره به انگشت خود نگاه کنید. این تمرین را چندین بار تکرار کنید. |
ورزشهای چشمی |
چشمها را به آرامی به سمت بالا، پایین، چپ و راست حرکت دهید و برای هر جهت چند ثانیه نگه دارید. این حرکات را به صورت دایرهای نیز انجام دهید. |
علت برگشت انحراف چشم بعد از عمل چیست؟
برگشت انحراف چشم بعد از عمل یک پدیده پیچیده است که میتواند دلایل مختلفی داشته باشد. یکی از اصلیترین دلایل، عدم پاسخگویی مناسب عضلات چشم به جراحی است. گاهی اوقات، حتی پس از یک عمل موفقیتآمیز، عضلات چشم ممکن است به تدریج به حالت قبلی خود بازگردند، به خصوص اگر انحراف از نوع پیچیده و شدید بوده باشد.
عامل دیگر، مشکلات زمینه ای مانند نزدیک بینی یا دوربینی شدید است که قبل از عمل به درستی اصلاح نشدهاند. در این موارد، حتی اگر انحراف ظاهری برطرف شود، فشار وارد بر چشم برای تمرکز میتواند باعث بازگشت انحراف شود. همچنین، عوامل عصبی و مغزی که کنترل عضلات چشم را بر عهده دارند، میتوانند در این مسئله نقش داشته باشند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به جراحیهای ترمیمی یا تکمیلی باشد تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
بهترین سن برای عمل انحراف چشم
بهترین سن برای عمل انحراف چشم معمولاً در دوران کودکی است، به ویژه قبل از ۷ سالگی. این دوره زمانی به عنوان "دوره حساس" شناخته میشود، چرا که سیستم بینایی کودک در حال رشد و شکلگیری است. عمل در این سن، شانس همترازی دائمی چشمها را افزایش میدهد و از بروز مشکلات جدیتر مانند تنبلی چشم (آمبلیوپی) جلوگیری میکند.
با این حال، این بدان معنا نیست که عمل در سنین بالاتر امکانپذیر نیست. بسیاری از بزرگسالان نیز میتوانند با انجام عمل انحراف چشم، هم ظاهر و هم عملکرد بینایی خود را بهبود بخشند. البته در بزرگسالان، هدف اصلی عمل بیشتر بر جنبه زیبایی و بهبود میدان دید تمرکز دارد، زیرا در این سن، درمان تنبلی چشم به مراتب دشوارتر است.
علت انحراف چشم در کودکان
انحراف چشم در کودکان دلایل متعددی دارد که از جمله مهمترین آنها میتوان به مشکلات ژنتیکی و سابقه خانوادگی اشاره کرد. اگر یکی از والدین یا نزدیکان کودک به این عارضه مبتلا باشد، احتمال بروز آن در کودک نیز بیشتر است.
مشکلات بینایی مانند دوربینی و نزدیکبینی نیز میتوانند عامل اصلی انحراف در کودکان باشند. در این موارد، چشم برای جبران مشکل بینایی، تلاش زیادی برای تمرکز میکند که منجر به چرخش غیرعادی آن میشود. همچنین، برخی بیماریهای عصبی یا آسیب به عضلات چشم نیز میتوانند باعث بروز این مشکل شوند. در نهایت، لازم به ذکر است که در برخی موارد، علت دقیق انحراف چشم مشخص نیست.
سوالات متداول درباره انحراف چشم
1. آیا انحراف چشم با عینک قابل درمان است؟
در برخی موارد، به خصوص انحرافهایی که به دلیل دوربینی یا نزدیکبینی ایجاد شدهاند، استفاده از عینک یا لنزهای تماسی میتواند به اصلاح بینایی و در نتیجه بهبود وضعیت انحراف کمک کند. اما این روش درمانی برای همه انواع انحراف چشم موثر نیست و ممکن است نیاز به روشهای درمانی دیگری مانند جراحی باشد.
2. آیا انحراف چشم با آب سیاه و عمل شبکیه چشم ارتباطی دارد؟
به طور مستقیم خیر. انحراف چشم یک مشکل مربوط به عضلات کنترلکننده حرکت چشم است، در حالی که آب سیاه چشم یک بیماری مربوط به عصب بینایی و عمل شبکیه چشم نیز مربوط به بافت حساس پشت چشم است. هرچند که آسیبهای شدید به شبکیه چشم یا بیماریهایی مانند آب سیاه میتوانند به طور غیرمستقیم بر بینایی و در نتیجه همترازی چشمها تأثیر بگذارند، اما این سه بیماری، به طور مستقل از یکدیگر هستند.
3. مراقبتهای بعد از عمل انحراف چشم چیست؟
مراقبتهای بعد از عمل شامل استفاده منظم از قطرههای چشمی، خودداری از مالیدن چشمها، و پرهیز از فعالیتهای سنگین و ورزشهای پرخطر برای مدت زمان معین است. همچنین، پیگیریهای منظم با چشمپزشک برای اطمینان از بهبودی کامل و جلوگیری از برگشت انحراف ضروری است.