قسمت نخست

دیابت را بیماری خاموش لقب داده اند؛ بیماری ای که آرام و گاه پنهان می آید و بر بسیاری از اندامهای داخلی بدن تاثیرهایی مخرب بر جای می گذارد. سیستم بینایی هم از جمله مقاصد حمله های دیابت است و تمام چشم پزشکان بر این باورند که باید آسیب چشمی دیابت را بسیارجدی پیگیری کرد.
برای آشنایی بیشتر شما عزیزان با این موضوع، پای سخنان آقای دکتر علی مکاتب نشستیم تا در مورد اثر دیابت بر چشم، عوارض و درمانهای آن اطلاعات بیشتری کسب کنید.
در قسمت نخست این مطلب با مواردی از جمله علائم دیابت بر چشم ها، تاثیر دیابت بر شبکیه چشم، دیابت و کوری چشم آشنا می شویم.

****************************

معاینات دوره‌ای بیماران دیابتی
برای کنترل «دیابت» به عنوان یک بیماری مزمن، نخستین گام، کنترل مشکلات سیستماتیک توسط خود بیمار می باشد؛ مهمترین این موارد، ابتدا میزان قند خون و در درجه‎ دوم، فشار خون است.
در حوزه چشم پزشکی اما با بیمارانی مواجه هستیم که سالیان سال دارای دیابت با قند کنترل شده هستند ولی در معاینات، مشخص می شود درگیری شبکیه بیمار شروع شده؛ علت بروز چنین شرایطی این است که حتی در شرایط کنترل مناسب هم، نوسانات غیر محسوس قند خون (از نظر بیمار) می تواند به عروق شبکیه آسیب رسانده و عوارضی ایجاد کند که در صورت عدم رسیدگی به موقع، مشکلات جدی در سیستم بینایی ایجاد می کند.
به همین دلیل توصیه می کنیم بیماران دیابتی، حتماً به صورت دوره ای (حتی بدون وجود هیچ گونه علائم چشمی) حداقل سالی یکبار (از نظر شبکیه) توسط چشم پزشک معاینه شوند. این بیماران باید هنگام نخستین مراجعه، اعلام کنند که مشکل دیابت دارند تا از نظر رتینوپاتی دیابتی (درگیری شبکیه) مورد بررسی قرار بگیرند.
تاکیدهای مکرر به این دلیل است که ما بیمارانی با دید کامل 10/10 و بدون علائم چشمی خاص داشته ایم که در معاینه متوجه شده ایم، بیماری شبکیه آنقدر پیشرفت کرده که نیاز به درمان دارند. به عبارت دیگر، بیمار با دید کامل، نیاز به شروع لیزرتراپی داشته است. به همین دلیل و برای جلوگیری از پیشرفت آسیب های شبکیه، بسیار مهم است که بیماران فقط به دید خوب بسنده نکنند؛ به ویژه اگر مدت زیادی است که به دیابت مبتلا شده اند.
عزیزانی هم که دیابت شان به تازگی تشخیص داده شده، لازم است هر چه سریعتر به چشم پزشک مراجعه کنند و به صورت دوره ای تحت نظر باشند.

علائم شروع درگیری شبکیه
متاسفانه درگیری شبکیه علائم خاصی ندارد و در اغلب موارد، فرد هنگامی متوجه تغییراتی در بینایی می شود که متاسفانه آسیب زیادی به شبکیه رسیده و درمانها، وضعیت شبکیه و دید بیمار را به وضعیت قبل بر نمی گرداند و تنها جلو پیشرفت بیماری را می گیرد. به همین دلیل بسیار مهم است که افراد منتظر شروع علائم چشمی نمانند و با معاینات دوره ای (حداقل سالانه) از چشم خود محافظت نمایند.
بیمارانی هم داشته ایم که با تاری دید ناگهانی مواجه می شوند؛ این علامت می تواند به دلیل ورم در مرکز شبکیه یا خونریزی های داخل شبکیه ایجاد شده باشد؛ برخی بیماران هم می گویند یک مرتبه جلو چشمم چیزی شبیه جوهر پخش شد یا لکه های سیاه جلو چشمم دیدم؛ این بیماران معمولا دچار خونریزی داخل شبکیه شده اند. این قبیل مشکلات، نشان از بروز آسیب جدی به شبکیه دارد؛ به سخن دیگر، اینها علائم اولیه و شروع بیماری نیست. متاسفانه وقتی بیمار با چنین علائمی مراجعه می کند، زمان زیادی را از دست داده و شاید باید یک یا دو سال پیش مراجعه می کرد و تحت درمان قرار می گرفت. البته در همان مراحل پیشرفته هم مراجعه بسیار مهم است و شاید بتوان جلو عوارض شدیدتر را گرفت و تا حدودی مشکل را کنترل کرد.
به همین دلیل می گوییم، اثر دیابت بر شبکیه، نوعی بیماری خاموش است و توصیه می کنیم بیمار منتظر شروع علائم چشمی دیابت نباشد و از زمان آگاهی به بیماری دیابت، تحت نظر چشم پزشک، معاینات دوره ای را آغاز کند.

آیا دیابت باعث کوری می شود؟
در پاسخ این پرسش باید بگویم بله، متأسفانه شایع ترین علت کوری، دیابت است. همچنین تحقیقات نشان داده در کشورهای در حال توسعه و حتی توسعه یافته، میان دیابت با افزایش وزن و کاهش تحرک ارتباط مستقیمی وجود دارد؛ پس باید وزن مان را کنترل کنیم و تحرک کافی را در برنامه روزانه خود قرار دهیم. باز هم تاکید می کنم که متاسفانه دیابت بسیار پیشرونده است و می تواند عروق شبکیه را به سرعت درگیر کند. اگر این عروق درگیر شوند، ایجاد خونریزی کرده و حتی در مراحل شدیدتر می‌تواند به پارگی شبکیه بیانجامد. همه اینها جزء عللی هستند که دید را کاهش می دهند و در مراحل پیشرفته به نابینایی منجر شده و متأسفانه دیده شده گاهی ظاهر چشم هم از بین می رود. به همین دلایل دیابت را یک بیماری خطرناک و مزمن می نامیم و بر اهمیت معاینات دوره ای تاکید می کنیم.

باسپاس از آقای دکتر علی مکاتب، ادامه این مطلب را در قسمت های آینده ملاحظه فرمایید.