سن مناسب برای عمل لیزیک چشم
عمل لیزیک به عنوان یکی از مؤثرترین و متداولترین روشهای جراحی برای اصلاح عیوب انکساری چشم، از جمله نزدیکبینی، دوربینی و آستیگماتیسم، شناخته میشود. این فناوری پیشرفته با تغییر شکل قرنیه به وسیله لیزر، امکان تمرکز دقیق نور بر روی شبکیه را فراهم میآورد و در نتیجه، وابستگی فرد به عینک یا لنزهای تماسی را به میزان چشمگیری کاهش داده یا به طور کامل از بین میبرد. با این حال، موفقیت این عمل صرفاً به فناوری وابسته نیست و به عوامل متعددی بستگی دارد که یکی از کلیدیترین آنها، سن بیمار است. انتخاب زمان مناسب برای انجام این جراحی، تأثیر مستقیمی بر پایداری نتایج و رضایت بلندمدت بیمار دارد. در این مقاله که توسط متخصصان کلینیک نور مطهری تهیه شده است، به تفصیل به بررسی ارتباط میان سن و عمل لیزیک، حداقل و حداکثر سن مناسب و شرایط تعیینکننده برای کاندیداتوری این عمل پرداخته میشود تا درک دقیقی از این موضوع حیاتی برای متقاضیان فراهم گردد.
چرا سن در عمل لیزیک اهمیت دارد؟
اهمیت سن در جراحی لیزیک ریشه در فرآیندهای رشد فیزیولوژیک بدن انسان دارد. چشم نیز مانند سایر اعضای بدن، تا اوایل دهه سوم زندگی در حال رشد و تکامل است. در دوران نوجوانی و اوایل جوانی، به دلیل تغییرات هورمونی و فرآیندهای طبیعی رشد، شماره چشم فرد ممکن است به طور مداوم تغییر کند. انجام عمل لیزیک بر روی چشمی که هنوز به پایداری نرسیده، یک اقدام غیر اصولی و بیفایده است؛ زیرا حتی پس از اصلاح قرنیه، فرآیند تغییر شماره چشم ادامه خواهد یافت و در مدت کوتاهی، فرد مجدداً به استفاده از عینک یا لنز نیازمند خواهد شد. بنابراین، سن به عنوان یک شاخص کلیدی برای اطمینان از بلوغ کامل ساختار چشم و توقف تغییرات انکساری عمل میکند. جراحان چشمپزشک با تعیین یک حداقل سنی، در واقع به دنبال تضمین این موضوع هستند که نتایج جراحی تا حد امکان دائمی و پایدار باقی بماند و بیمار از سرمایهگذاری زمانی و مالی خود بهترین نتیجه را دریافت کند.
حداقل سن لازم برای لیزیک چشم
به طور کلی، حداقل سن تایید شده برای انجام عمل لیزیک چشم، ۱۸ سالگی است. این عدد به عنوان یک استاندارد عمومی در نظر گرفته شده است، زیرا در این سن، رشد فیزیکی اکثر افراد به پایان رسیده و تغییرات شماره چشم ناشی از بلوغ، به میزان قابل توجهی کاهش مییابد. با این حال، ۱۸ سالگی یک قانون مطلق و غیرقابل تغییر نیست، بلکه یک نقطه شروع برای ارزیابی محسوب میشود. برخی از چشمپزشکان حتی سن ۲۱ سالگی را به عنوان نقطه اطمینان بالاتر توصیه میکنند، چرا که در این سن، احتمال هرگونه تغییر در عیوب انکساری به حداقل ممکن میرسد. نکته اساسی و مهمتر از عدد سن، اثبات پایداری شماره چشم بیمار است. یک فرد ۲۰ ساله با شماره چشم ناپایدار، کاندیدای مناسبی برای لیزیک نیست، در حالی که یک فرد ۱۸ ساله با سوابق پزشکی که نشاندهنده ثبات کامل شماره چشم اوست، میتواند برای این عمل مورد تایید قرار گیرد. بنابراین، تمرکز اصلی در ارزیابیهای پیش از عمل، نه بر سن تقویمی، بلکه بر بلوغ کامل بینایی و پایداری وضعیت انکساری چشم استوار است.
شرط اصلی ثبات شماره چشم
مهمترین و غیرقابل اغماضترین شرط برای تعیین صلاحیت یک فرد جهت انجام عمل لیزیک، ثبات کامل شماره چشم است. این معیار حتی از سن تقویمی نیز اهمیت بیشتری دارد. منظور از ثبات شماره چشم این است که نمره عینک یا لنز تماسی بیمار در یک دوره زمانی مشخص، معمولاً بین یک تا دو سال، هیچگونه تغییر معناداری (بیش از ۰.۲۵ تا ۰.۵ دیوپتر) نداشته باشد. این شرط تضمین میکند که فرآیندهای رشد چشم که منجر به تغییر در عیوب انکساری میشوند، متوقف شدهاند. جراحی بر روی چشمی که هنوز شماره آن در حال تغییر است، به نتایج موقتی منجر خواهد شد و عملاً تأثیر بلندمدت نخواهد داشت. به همین دلیل، در جلسات مشاوره کلینیک نور مطهری، بررسی سوابق بیمار و نسخههای پیشین عینک برای تأیید این پایداری، بخش جداییناپذیر فرآیند ارزیابی است.
لیزیک چشم در سنین بالا
برخلاف وجود یک حداقل سنی مشخص، هیچگونه محدودیت حداکثری قاطعی برای انجام عمل لیزیک وجود ندارد. افراد در دهههای چهل، پنجاه و حتی بالاتر نیز میتوانند کاندیداهای مناسبی برای این جراحی باشند، مشروط بر آنکه از سلامت کامل چشمی برخوردار باشند. در این گروه سنی، تمرکز ارزیابیها از ثبات شماره چشم (که معمولاً در این سنین حاصل شده است) به بررسی سلامت عمومی ساختارهای چشم تغییر میکند. بیماریهایی که با افزایش سن شیوع بیشتری مییابند، مانند آب مروارید، آب سیاه، خشکی شدید چشم یا بیماریهای شبکیه، میتوانند مانعی برای انجام لیزیک باشند. به عنوان مثال، در فردی که دچار آب مروارید است، عمل لیزیک منطقی نیست، زیرا کدورت عدسی چشم مشکل اصلی بینایی است و راهکار مناسب برای آن، جراحی و جایگزینی لنز داخلی چشم است. بنابراین، برای متقاضیان مسنتر، معاینات دقیق و جامع چشمپزشکی برای رد هرگونه بیماری زمینهای، پیش از تصمیمگیری برای لیزیک، امری ضروری و حیاتی است.
پیرچشمی و عمل لیزیک
پیرچشمی یک فرآیند طبیعی مرتبط با افزایش سن است که معمولاً از حدود ۴۰ سالگی آغاز میشود و طی آن، عدسی طبیعی چشم انعطافپذیری خود را از دست میدهد. این امر منجر به کاهش توانایی تمرکز بر روی اشیای نزدیک شده و فرد برای مطالعه یا دیدن اجسام نزدیک به عینک مطالعه نیاز پیدا میکند. باید توجه داشت که عمل لیزیک بر روی قرنیه انجام میشود و تأثیری بر عدسی چشم و فرآیند پیرچشمی ندارد. با این حال، راهکارهایی در جراحی لیزیک برای مدیریت پیرچشمی وجود دارد. یکی از این روشها، "تکبینی" نام دارد. در این تکنیک، چشم غالب برای دید دور و چشم غیر غالب برای دید نزدیک اصلاح میشود. این روش میتواند وابستگی به عینک مطالعه را کاهش دهد، اما نیازمند دوره تطابق مغز بوده و برای همه افراد مناسب نیست.
سوالات متداول
۱. آیا میتوانم دقیقاً در ۱۸ سالگی عمل لیزیک انجام دهم؟
پاسخ: ۱۸ سالگی حداقل سن قانونی برای این عمل است، اما شرط کافی نیست. اگر شماره چشم شما در طول یک تا دو سال گذشته ثابت مانده باشد و معاینات چشمپزشکی سلامت کامل چشم شما را تأیید کند، ممکن است کاندیدای مناسبی باشید. تصمیم نهایی پس از ارزیابی کامل توسط جراح اتخاذ میشود.
۲. حداکثر سن برای انجام عمل لیزیک چشم چقدر است؟
پاسخ: هیچ سقف سنی مشخصی برای لیزیک وجود ندارد. تا زمانی که فرد از سلامت چشمی برخوردار باشد و به بیماریهایی مانند آب مروارید پیشرفته یا خشکی شدید چشم مبتلا نباشد، میتواند برای این عمل ارزیابی شود. افراد ۶۰ ساله و بالاتر نیز در صورت داشتن شرایط مناسب، میتوانند لیزیک انجام دهند.
۳. اگر پس از عمل لیزیک شماره چشم مجدداً تغییر کند، چه باید کرد؟
پاسخ: این اتفاق بسیار نادر است، به خصوص اگر عمل بر روی چشمی با شماره ثابت انجام شده باشد. با این حال، در صورت بروز تغییرات جزئی، ممکن است بتوان پس از گذشت مدتی و با تأیید پزشک، عمل ترمیمی یا "تقویتی" انجام داد. البته این موضوع به ضخامت باقیمانده قرنیه و شرایط چشم بستگی دارد.
