آسیب های شیمیایی چشم زیاد اتفاق می افتند و می توانند از یک تحریک خفیف تا از دست رفتن بینایی و یا حتی گاهی از دست رفتن چشم را سبب شوند. از جمله موادی که در صورت ورود به چشم می توانند آسیب شیمیایی ایجاد کنند مواد ضد عفونی کننده، حلال ها، مواد آرایشی، محلول های لوله باز کن، گاز پاک کن، آمونیاک و محلول های سفید کننده هستند که در خانه و محل کار یافت می شوند.
آسیب شیمیایی چشم یک وضعیت اورژانس است. آسیب می تواند ظرف 1 تا 5 دقیقه رخ دهد. البته بیشتر آسیب های شیمیایی چشم تنها سبب یک تخریب سطحی شده و با از دست دادن دید همراه نیستند. مواد شیمیایی سوزاننده (قلیایی) نظیر آمونیاک، لوله بازکن ها، پودر ماشین ظرف شویی و گاز پاک کن ها بیشترین آسیب را ایجاد می کنند.
علائم
علائم آسیب شمیایی عبارتند از:
- احساس سوزش در چشم
- اشک ریزش شدید
- درد
- قرمزی چشم و سطح پلک
مدت علائم و آسیب به چشم به نوع و مقدار ماده شیمیائی که به چشم وارد شده بستگی دارد.
پیشگیری آسیب های شیمیایی چشم
بهترین راه پیشگیری استفاده از عینک های محافظ است. مهمترین نکته ای که باید در هنگام ورود مواد شیمیایی به چشم به خاطر سپرد شستشوی فراوان و مستمر با آب است.
درمان آسیب های شیمیایی چشم
مهمترین درمان شستشوی چشم با آب فراوان در اسرع وقت است. قبل از مراجعه به پزشک و بلافاصله پس از ورود مواد شیمیایی، چشم را زیر شیر آب بگیرید و با آب فراوان بشویید. بهتر است از آب سرد استفاده کنید و این کار را حداقل 10 دقیقه بصورت مستمر ادامه دهید هر چند توصیه می شود شستشو را تا زمان مراجعه به چشم پزشک ادامه دهید. برای شستشو باید با دو انگشت یک دست پلک ها را باز نگهدارید و صورت خود را بصورت کج زیر شیر آب بگیرید بطوری که چشم مبتلا پایین و چشم سالم بالا قرار گیرد و آب از روی قسمت بالایی بینی به روی چشم مبتلا بریزد. این وضعیت باعث می شود چشم سالم آلوده نشود. در صورتیکه هر دو چشم دچار آسیب شده باشند می توان چشم ها را یکی در میان شستشو داد و یا صورت را بگونه ای زیر آب گرفت که هر دو چشم شستشو شوند.
در صورتی که امکان گرفتن صورت زیر شیر آب وجود نداشته باشد می تواند از یک نفر دیگر کمک گرفت تا آب را روی چشم بریزد و بیمار پلک خود را باز نگهدارد. در صورتی که به آب دسترسی نباشد می تواند از شیر هم استفاده کرد.
در صورتی که از کنتاکت لنز استفاده می کنید سعی نکنید قبل از شسشوی چشم لنز خود را در آورید. اگر بعد از چندین دقیقه شستشو لنز هنوز در چشم باقی مانده باشد می توانید لنز را از چشم خارج کنید.
حتی بعد از شستشو هم از مالیدن چشم خودداری کنید.
پس از مراجعه به چشم پزشک، وی شستشو را با محلول نرمال سالین ادامه خواهد داد. معمولاً قبل از آن با استفاده از قطره بی حس کننده چشم بی حس می شود. چشم پزشک ممکن است پلک ها را با وسیله مخصوصی باز نگهدارد. بعد از شستشوی کامل pH (اسیدیته) چشم اندازه گیری می شود. شستشو تا زمانی که PH به حد طبیعی و یا نزدیک آن برسد ادامه خواهد یافت. در بعضی موارد بویژه بعد از سوختگی های شدید با مواد قلیایی، ممکن است لازم باشد شستشو تا 24 ساعت نیز ادامه یابد.
پس از تکمیل شستشو، چشم پزشک چشم را معاینه کرده و در صورت وجود، اجسام خارجی را از آن خارج می کند. همچنین فشار چشم اندازه گیری می شود. پماد آنتی بیوتیک نیز برای پیشگیری از عفونت تجویز شده و چشم پانسمان و بسته می شود. موارد شدید آسیب شیمیایی به چشم ممکن است جهت کنترل مرتب فشار چشم و سیر ترمیم قرنیه در بیمارستان بستری شوند.
پیش آگهی
پیش آگهی آسیب شیمیایی چشم متغیر بوده و به ماهیت و شدت تماس ماده شیمیایی با چشم بستگی دارد. بیشتر بیماران کاملا بهبود می یابند. البته عوارضی نظیر گلوکوم، آسیب قرنیه، و خشکی چشم نیز ممکن است ایجاد شود. موارد خیلی شدید آسیب شیمیایی ممکن است با از دست رفتن بینایی یا حتی چشم همراه باشند.